Voor de toekomst van de mensheid:  Waarom een klimaatbeleid mét kernenergie nodig is

Open brief aan verantwoordelijke beleidsmakers in Duitsland en België

Wij schrijven deze open brief uit grote bezorgdheid voor toekomstige generaties en voor de levende wereld. Het staat vast dat de menselijke verbranding van fossiele brandstoffen en uitstoot van broeikasgassen ons klimaat opwarmt. Dit zorgt onde rmeer voor verzuring van oceanen en voor stijgende zeespiegels, die wereldwijd een bedreiging stellen voor dichtbevolkte kustgebieden. Die gevolgen dreigen verstrekkend, zelfversterkend en potentieel onomkeerbaar te zijn. Wij zijn er echter van overtuigd dat we de ergste gevaren kunnen vermijden en een positieve toekomst vormgeven, met behulp van wetenschap en het verstandig gebruik van alle middelen die ons ter beschikking staan.

Om de klimaatverandering binnen beheersbare grenzen te houden, moeten we zo snel mogelijk ons gebruik van fossiele brandstoffen terugdringen. Minstens sinds het Charney rapport uit 1979 [1] weten we dat een verdubbeling van de CO₂-concentratie in onze atmosfeer tot een globale opwarming zal leiden met 1,5°C - 4,5°C. We weten ook al tientallen jaren dat fossiele brandstoffen tienduizenden doden veroorzaken door luchtvervuiling. De milieubeweging protesteerde destijds echter nauwelijks tegen steenkoolcentrales, maar veeleer tegen kerncentrales, die ze als een onaanvaardbare bedreiging voor de mensheid en de planeet beschouwden.

Deze inschatting bleek een tragische vergissing. Als we rekening houden met de volledige energielevenscyclus, behoort kernenergie tot de veiligste van alle belangrijke energiebronnen, misschien wel dé veiligste [2,3]. Veel meer mensen sterven een voortijdige dood als gevolg van de normale werking van fossiele energieopwekking dan door de zeldzame nucleaire ongevallen. En aangezien de sluiting van kerncentrales – vaak ingegeven door angsten voor kernenergie – meestal leidt tot de vervanging door fossiele centrales, heeft de anti-nucleaire beweging veel meer schade veroorzaakt aan mens en milieu dan ze heeft voorkomen.

Dat geldt ook voor België en Duitsland. Alleen al in Duitsland heeft het gebruik van kernenergie tijdens de periode 1971-2009 tussen 29.000 en 470.000 vroegtijdige sterfgevallen door luchtverontreiniging voorkomen [4]. Vandaag sluiten overheden echter voortijdig hun kerncentrales, terwijl ze fossiele centrales laten draaien en zelfs nieuwe centrales plannen. Wij vinden dit ethisch gezien onaanvaardbaar.

Kerncentrales produceren nog steeds ongeveer een kwart van de koolstofarme elektriciteit in Duitsland en ongeveer driekwart in België. Toch zijn de autoriteiten van plan om alle kerncentrales volledig te sluiten, in Duitsland tegen 2022, in België tegen 2025. Dit ondanks het feit dat hun werking verenigbaar is met een verdere uitbreiding van wind- en zonne-energie, en dat ze bijdragen tot een solide basisvoorziening van elektriciteit, onafhankelijk van weer en tijdstip. Volgens de huidige stand van wetenschappelijke kennis kunnen we de doelstelling van emissievrije elektriciteit het best bereiken als we, naast zonne- en windenergie, in belangrijke mate gebruik maken van een energiebron die onafhankelijk is van weer en wind, zoals kernenergie [5].

Zowel België als Duitsland hebben concrete plannen ontwikkeld voor de bouw van nieuwe fossiele centrales, namelijk gasgestookte. Hoewel gascentrales slechts half zoveel uitstoten als steenkoolcentrales, maken nieuwe investeringen in fossiele centrales de volledige 'decarbonisering' van ons energiesysteem tegen het midden van deze eeuw uiterst onwaarschijnlijk. Toch is dit noodzakelijk om de klimaatdoelstellingen van maximaal 1,5°C of 2°C opwarming te bereiken.

Wij zijn van mening dat de urgentie van de klimaatcrisis reden genoeg is om af te zien van de geleidelijke uitdoving van kernenergie. Wij doen een beroep op de politieke besluitvormers in België en Duitsland om:

1. te streven naar een energiesector met nul- of negatieve CO₂-uitstoot in plaats van zich te richten op 100% hernieuwbare energie,
2. de geplande vroegtijdige sluiting van kerncentrales op te schorten zolang er nog fossiele centrales werkzaam zijn,
3. de noodzakelijke uitbreiding van kernenergie in de EU niet politiek te belemmeren, maar net te steunen,
4. geen nieuwe fossiele centrales bij te bouwen en ter vervanging van oude fossiele centrales nieuwe kerncentrales in overweging te nemen.

Als onmiddellijke maatregel en als gebaar dat het klimaatprobleem ernstig wordt genomen, doen wij een beroep op de Duitse federale regering om de sluiting van de kerncentrale van Philippsburg –  gepland voor het einde van dit jaar – op te schorten en in plaats daarvan kolencentrales te sluiten. Dit zal niet alleen vermijdbare sterfgevallen door luchtvervuiling voorkomen [6], maar zal ook onze emissiereductiedoelstellingen dichterbij brengen. Zolang er centrales op fossiele randstoffen blijven draaien, is het onverantwoord om werkzame kerncentrales te sluiten met relatief lage bedrijfskosten en geen enkele uitstoot.

Met behulp van een doordacht klimaatbeleid kunnen we de toekomst van de menselijke beschaving ten goede veranderen, zelfs nu en onmiddellijk, door luchtvervuiling sneller te verminderen. Om dit te bereiken moeten we ons echter bevrijden van ondoordachte en traditionele beperkingen en moeten we met elkaar samenwerken, gebruik makend van alle middelen die ons ter beschikking staan, met inbegrip van kernenergie.

Oorspronkelijke ondertekenaars

Dr. Dr. Simon Friederich, wetenschapsfilosoof, Rijksuniversiteit Groningen, bestuur van Ökomoderne e.V.

Amardeo Sarma, ingenieur elektronica, voortrekker van de globale skeptische en rationalistische beweging

Dr. Maarten Boudry, wetenschapsfilosoof, Universiteit Gent.

Kirsty Gogan, CEO Energy for Humanity,

Prof. Dr. James Hansen, klimaatwetenschapper, Columbia University.

Prof. Dr. Dr. Rafaela Hillerbrand, wetenschapsfilosoof en ethicus van de technologie, Karlsruhe Institute of Technology.

Mark Lynas, auteur en milieuactivist

Iida Ruishalme, blogger bij thoughtscapism.com

Dr. Anna Veronika Wendland, historicus van Oost-Europa en technologie, Marburg/Leipzig.

De ondertekenaars handelen op eigen, particuliere verantwoordelijkheid en spreken niet voor organisaties waarvoor zij professioneel of vrijwillig werken. Hetzelfde geldt voor iedereen die zich bij deze oproep aansluit.

Voorstanders en ondertekenaars

Michael Shellenberger, auteur, mede-oprichter van Breakthrough Institute, oprichter van Environmental Progress and Time magazine Hero of the Environment, Californië, VS.

Jef Van Gils, wetenschapsleraar, België

Prof. Dr. Ruud Koopmans, socioloog in Berlijn, Duitsland, onderzoek naar sociale bewegingen, bijv. tegen kernenergie

Ludger Weß, opsteller, Duitsland

Didrik Thijssen, burgerlijk ingenieur, Overijse, België

Julie Wornan, klimaatactivist, auteur van een klimaatboek voor kinderen, Frankrijk

Fabienne Sandkühler, Vice Chairwoman, Partei der Humanisten, Duitsland

Referenties

[1] Charney, J. G. et al. (1979), Carbon Dioxide and Climate, A Scientific Assessment. Report of an Ad Hoc Study Group on Carbon Dioxide and Climate to the Climate Research Board, Assembly of Mathematical and Physical Sciences, National Research Council.

[2] Anderson, K. et al. (2013), A Review of Research Relevant to New Build Nuclear Power Plants in the UK (commissioned by Friends of the Earth UK). Tyndall Centre, University of Manchester, https://www.foe.co.uk/sites/default/files/downloads/tyndall_evidence.pdf.

[3] Markandya, A. and Wilkinson, P. (2007), Electricity generation and health. The Lancet, 370(9591), 979-990.

[4] Kharecha, P.A. and J. E. Hansen (2013), Prevented mortality and greenhouse gas emissions from historical and projected nuclear power. Environmental Science and Technology, 47, 4889-4895.

[5] Jenkins, J. D., M. Luke and S. Thernstrom, (2018), Getting to zero carbon emissions in the electric power sector. Joule, 2(12), 2498-2510.

[6] Lelieveld, J. et al. (2019), Cardiovascular disease burden from ambient air pollution in Europe reassessed using novel hazard ratio functions. European Heart Journal (2019) 0, 1–7.

U kunt de petitie hier ondertekenen.

Om deze open brief mee te ondertekenen, gebruik https://www.openpetition.eu/petition/online/geen-kernuitstap-in-belgie-en-duitsland.

Om met de auteurs te communiceren, gebruik et onderstaande contactformulier.